Marcinowice
Marcinowice
Powierzchnia sołectwa:
429,90 ha
Liczba mieszkańców:
253 mieszkańców (122 Mężczyzn, 131 Kobiet) – Stan na 10.07.2015 r.
Liczba gospodarstw domowych:
50 – Stan na 10.07.2015 r.
Marcinowice leżą na Wzgórzach Strzegomskich, na wysokości 200 m n.p.m., 11 kilometrów na wschód od Jawora. Na podstawie źródeł sądzić można, iż są one najstarszą lub jedną z najstarszych wsi wchodzących w skład gminy Mściwojów. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi bowiem z dwunastowiecznego dokumentu. W nim w 1175 roku książę śląski Bolesław Wysoki przekazał wieś cystersom z Lubiąża. W źródłach wymieniana jako Martini villa (1250 r.), Martinsdorf (1410 r.), Mertensdorff (1511 r.), Mertzdorf (1765 r.), Merzdorf bei Jauer (1920 r.).
Po lubiąskich cystersach kolejnym właścicielem wsi był ród von Schweinichenów (Świnków). W okresie wojny trzydziestoletniej wieś należała do starosty księstwa świdnicko-jaworskiego Georga Ludwiga von Stahremberga, znanego ze zdecydowanej polityki wobec protestantów.
W dokumentach z XIV wieku odnotowano istnienie kościoła. Wymieniony został on w rejestrze nuncjusza papieskiego Gelhardusa (Galhardusa) de Cerceribusa jako „ecclesia de Martini villa” (1335 r.). W XVI wieku świątynie przejęli ewangelicy, którzy jednak w 1633 roku musieli ją zwrócić katolikom. Wkrótce potem, najprawdopodobniej uległa ona zniszczeniu. Obecna świątynia w Marcinowicach (kościół filialny pw. św. Anny) zbudowana została bowiem w XVII wieku i była dwukrotnie przebudowywana w XVIII wieku i w latach 1899-1901. Jest to obiekt jednonawowy z wielobocznym, krzyżowo sklepionym prezbiterium oraz wieżą zwieńczoną iglicowym hełmem. Posiada sporo cech architektury neoklasycystycznej. Wewnątrz świątyni wiele elementów: ołtarz, rzeźba św. Anny, ambona, prospekt organowy z XIX wieku, zwłaszcza z jego drugiej połowy. Na zewnętrznym murze zachowały się późnogotyckie i renesansowe płyty nagrobne i jedna herbowa z herbem rodu Świnków. Pod chórem znajduje się uszkodzona kamienna kapliczka z początku XVI wieku. Wokół kościoła położony jest stary cmentarz, założony jeszcze w XIV wieku. Całość otoczona murem obronnym z bramą z około 1600 roku. Tuż obok bramy wmurowana w murze uszkodzona kapliczka pokutna. Po 1648 roku patronat nad miejscową parafią sprawował Melchior von Zedlitz, a proboszczem był Augustus Sylverine.
W czasie wojny trzydziestoletniej, nieopodal Marcinowic rozegrał się jeden z ważniejszych śląskich epizodów tego konfliktu. Trzydziestego pierwszego maja 1642 roku doszło tu do ważnej bitwy pomiędzy wojskami szwedzkimi i cesarskimi. Szwedzi dowodzeni przez świetnego wodza Lenarta Torstenssona rozgromili wojska cesarskie księcia Franciszka Albrechta von Sachsen- Lauenburg. Ten ostatni dostał się do niewoli, gdzie wkrótce potem zmarł z powodu odniesionych ran. Skutkiem tej bitwy było opanowanie przez Szwedów ważnej twierdzy świdnickiej.
W latach pięćdziesiątych XVII wieku właścicielem Marcinowic został starosta księstwa świdnicko-jaworskiego Otto von Nostitz z Luboradza. W rękach tego rodu wieś pozostawała przez kolejne dziesięciolecia. Na przełomie XVII i XVIII wieku była to niewielka posiadłość, która wchodziła w skład większego majątku z centrum w Luboradzu. W 1726 roku obciążenia podatkowe z majątku sięgały zaledwie 435 talarów, a chłopskie – 200 talarów. W 1786 roku wieś liczyła 191 mieszkańców i stanowiła jeden majątek wraz z pobliskim Niedaszowem. Dane statystyczne z pierwszej połowy XIX wieku podają, iż we wsi obok folwarku znajdował się kościół katolicki należący do parafii Mściwojów oraz wiatrak. W 1825 roku liczba mieszkańców wzrosła do 302 osób. Marcinowice wchodziły wtedy w skład ogromnego majątku należącego do hrabiego von Nostitz-Rineck z Niwnic (wieś nieopodal Lwówka Śląskiego). Z opisu wsi z 1840 roku wiemy, iż znajdowały się w niej m.in. 54 domy, niewielki dwór, kościół katolicki wraz z plebanią, gospoda, wiatrak, 3 warsztaty tkackie. Ludność (352 mieszkańców) żyła głównie z rolnictwa i hodowli zwierząt (113 sztuk bydła, 810 merynosów). Właścicielem Marcinowic był wtedy hrabia von Nostitz-Rineck z Pragi. W 1870 roku majątkiem von Nostitzów-Rineck, który liczył 859 morgów zarządzał dzierżawca o nazwisku Keller. Dobra przynosiły roczny zysk w wysokości 3784 talarów. W 1920 roku osada liczyła 310 mieszkańców, w roku 1941 liczba ta zmalała do 266 osób. W 1945 roku mieszkańców Marcinowic było 327. W 1945 roku do Marcinowic wkroczyły wojska radzieckie. Z końcową fazą drugiej wojny światowej wiążą się niejasne okoliczności śmierci grupy radzieckich żołnierzy. Ich ciała pogrzebano w pobliżu wsi, a następnie, już po wojnie poddano ekshumacji i pochowano na cmentarzu wojskowym w Jaworze. W miejscu ich pierwszego pochówku ustawiono pamiątkowy obelisk.