Mściwojów
Mściwojów
Powierzchnia sołectwa:
839,09 ha
Liczba mieszkańców:
Mściwojów – 412 mieszkańców (193 Mężczyzn, 219 Kobiet) – Stan na 10.07.2015 r.
Rybno – 30 mieszkańców (17 Mężczyzn, 13 Kobiet) – Stan na 10.07.2015 r.
Liczba gospodarstw domowych:
Mściwojów – 105 – Stan na 10.07.2015 r.
Rybno – 8 – Stan na 10.07.2015 r.
Wieś leząca 6 km na wschód od Jawora. Położona nad rzeką Wierzbiak, na wysokości 190-195 m n.p.m. na styku Równiny Jawora i Wzgórz Strzegomskich. Obecnie siedziba Urzędu Gminy.
Początki wsi sięgają najprawdopodobniej pierwszej połowy XIII wieku. Niewykluczone, iż jej założenie było w wynikiem akcji osadniczej rozwijającej się za panowania księcia Henryka I Brodatego lub jego syna księcia Henryka II Pobożnego. W źródłach pierwsze wzmianki pochodzą z XIII i XIV wieku ( 1251 r. – Provin, 1280 r. – Profen, 1352 r. – Provyn, 1387 r. – Profin). Wieś najprawdopodobniej była wtedy posiadłością rycerskiego rodu von Profen, który był założycielem osady. Dokumenty z 1395 roku wymieniają jako właściciela wsi rycerza Henryka von Profen. Inne dokumenty z 1352 roku informują o uzasadnionych roszczeniach do czynszów ze wsi sióstr magdalenek z Lubania.
Już w XIII wieku we wsi znajdowała się świątynia. Jej istnienie potwierdzają jednak dopiero przekazy źródłowe z XIV wieku ( 1335 r.). Musiała ona ulec zniszczeniu, gdyż obecny kościół parafialny pw. NMP powstał jako budowla barokowa w 1792 roku i był przebudowywany w XIX stuleciu. W 1969 roku obiekt był gruntownie remontowany. W XVII wieku po zakończeniu wojny trzydziestoletniej (1648 r.), tutejszy proboszcz Augustin Sylverius rozwinął w miejscowym kościele kult cudownej figury Matki Boskiej Bolesnej. Miał on charakter lokalny, a do figury często pielgrzymowano oraz urządzano procesje. Świadectwem kultu są zachowane kapliczki przy murze cmentarza kościelnego, potwierdzają go również przekazy źródłowe pochodzące z końca XVII wieku. Po drugiej wojnie światowej dawne tradycje miejsca pielgrzymkowego rozwinął proboszcz ksiądz Ludwik Sieradzki.
Obecny kościół to budynek jednonawowy z dwuspadowym dachem, wydzielonym i zakończonym półkoliście prezbiterium i absydą oraz wieżą zwieńczoną iglicowym hełmem. Wnętrze świątyni jest dość bogato wyposażone zwłaszcza w osiemnastowieczne elementy barokowe. Na uwagę zasługują m.in. drewniana rzeźbiona ambona, organy, olejne obrazy. Ciekawie też prezentuje się zespół drewnianych, polichromowanych renesansowych i barokowych figur z XVI-XVIII wieku.
Przy kościele znajduje dawny cmentarz, wzmiankowany już w XIII wieku, otoczony kamiennym murem. Po drugiej stronie drogi położona jest plebania. Jej okazały murowany budynek pochodzi z drugiej połowy XIX wieku.
Do wspomnianego rodu von Profen wieś należała do 1480 roku, kiedy to stała się własnością ród von Bibran, któremu przypisuje się wzniesienie we wsi renesansowego dworu. Do von Bibranów Mściwojów należał do około 1540 roku, wtedy to ponownie powrócił on do rodu von Profen, by następnie najprawdopodobniej ponownie przypaść rodzinie von Bibran. W dokumencie z 1637 roku jako właściciel wsi wymieniona była Magdalena von Bibran. Były to już czasy wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648), która znacznie zubożyła wieś, jak również przyczyniła się do spadku produkcji rolnej i liczby mieszkańców. Po jej zakończeniu nowym właścicielem wsi został baron Otto von Nostitz (1654 r.), który sprawował urząd starosty księstwa świdnicko-jaworskiego (1651-1665). W rękach rodu von Nostitz będzie ona przez kolejne dziesięciolecia. Wspomniany Otto von Nostitz, do którego należał też pobliski Luboradz założył około 1660 roku wokół tutejszej rezydencji wspaniały ogród ze stawem, który uchodził za jeden z najwspanialszych na Śląsku. Był on dobrem gospodarzem i w znacznym stopniu przyczynił się do odbudowy wsi. Na tzw. Winnej Górze założył winnicę i wybudował tam tłocznię.
Na początku XVIII wieku Mściwojów był dużą posiadłością ze wspaniałym kompleksem parkowo-pałacowym. Wieś stanowiła centrum administracyjne dóbr rodu von Nostitz. Wkrótce potem, w pierwszej połowie XVIII wieku straciła ona swoją pozycję na rzecz Luboradza i Snowidzy. W 1765 roku wartość tutejszego majątku szacowano na blisko 25000 talarów. Wieś zamieszkiwało: 16 kmieci, 12 zagrodników, 22 rzemieślników, 50 chałupników i 5 wolnych ludzi. Statystyki z końca XVIII wieku wymieniają we wsi kościół katolicki, plebanię, szkołę, folwark, dwa młyny wodne, wiatrak. Liczba mieszkańców w 1781 roku wynosiła 506 osób.
Epopeja napoleońska nie ominęła Mściwojowa i okolic. W latach 1806-1813 maszerowały tędy wojska walczących stron, dokonując wielu zniszczeń i nakładając kontrybucje. W maju 1813 roku w okolicach Mściwojowa doszło do szeregu starć i potyczek wojsk francuskich z IV Korpusu generała Bertranda z prusko-rosyjskimi. Wieczorem 30 maja na kwaterze w Mściwojowie zatrzymał się sam generał.
W 1825 roku była własnością hrabiego von Nostitz-Rieneck z Niwnic. W Mściwojowie było wtedy ponad 80 domów, pałac i folwark, dwa młyny wodne, dwa wiatraki oraz katolicka parafia ze szkołą, a liczba mieszkańców wynosiła 724 osoby. Ewangelicy należeli do parafii w Jaworze. W skład posiadłości wchodził również folwark Rybno z czterema domami. W kolejnych latach wieś się rozrastała. Około połowy XIX wieku liczyła już 104 domy, ponadto pojawiła się szkoła ewangelicka, młyn konny, trzy gospody. Funkcjonowały trzy warsztaty tkackie. Liczba hodowanych owiec wynosiła blisko 1100 sztuk a bydła ponad 300. Pod koniec XIX wieku znaczenie traci tutejsza rezydencja, która podupadła, wieś natomiast uchodziła za bogatą i świetnie rozwiniętą. Świadczyła o tym najwyższa w Prusach kwota podatku gruntowego, którą płacili tutejsi chłopi posiadający ogromne gospodarstwa. Liczba mieszkańców sięgała 848 osób. W 1909 roku mieszkańcy wsi wybudowali dwie nowe szkoły: katolicką i ewangelicką. W okresie międzywojennym w Mściwojowie były obok trzech gospod, dwa sklepy, dwie piekarnie oraz młyn wodny z piekarnią. Dane z okresu drugiej wojny światowej mówią o ponad 600 mieszkańcach wioski ( 1941 r.- 657, 1945 r.- 624). Ostatnimi właścicielami dóbr byli hrabia Konstantin von Pfeil, który poległ w Rosji oraz hrabia von Wolkenstein-Trostberg. Zimą 1945 roku Dolny Śląsk objęty został bezpośrednio działaniami militarnymi drugiej wojny światowej. Dwunastego lutego 1945 roku do wioski wkroczyły oddziały radzieckie 3 Armii Pancernej Gwardii. Wkrótce potem we wsi pojawiła się polska administracja, Mściwojów po wielu wiekach ponownie znalazł się w granicach Polski. Początkowo, w latach 1945-1947 wieś nazywała się Promieniowo, Promieniowice. Od 1947 roku funkcjonuje pod nazwą Mściwojów.