Snowidza

Snowidza

Powierzchnia sołectwa:
1468,46 ha

Liczba mieszkańców:
1079 mieszkańców (538 Mężczyzn, 541 Kobiet) – Stan na 10.07.2015 r.

Liczba gospodarstw domowych:
296 – Stan na 10.07.2015 r.

Duża wieś położona na skraju Równiny Jawora, na wysokości 175 – 192 m n.p.m., 4 kilometry na północny – zachód od Jawora. Teren wsi był zasiedlony już w zamierzchłych czasach. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne. Powstała na miejscu prehistorycznej osady, gdyż po II wojnie światowej na terenie wsi odkryto trzy groby z okresu kultury łużyckiej. Pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z 1291 roku i związana jest z pierwszym właścicielem wsi Hugo von Hertwigswaldau. Od niego Snowidza wzięła swoją dawną nazwę – Hertwigswalde. Zachowały się wzmianki o dawnych mieszkańcach wsi: w 1367 roku Hanko von Polkewicz sprzedał Nickelowi von Sachinkirchen, wszystko co posiadał i co dostał w wianie od córki Petschena Fyowsa, a jednym ze świadków transakcji był Peter Czedlicz, co wskazywałoby na wczesne osiedlenie słynnego rodu Zeydlitz na terenie gminy Mściwojów.

Dwa lata później Nickel von Sachinkirche i Cunrad jego syn nadali żonie, wymienionego Cunrada, że [może dziedziczyć] spadek po nim, wszystko to co mają w Snowidzy w okręgu jaworskim. Wykonawcami tego postanowienia są Hanke, wójt dziedziczny w Legnicy, Hannos Polkewicz i Hannos Sachinkirche. Dano w Świdnicy, wieczorem, w dniu św. Tomasza, roku 1369. Niemieccy mieszkańcy wsi wzgórze znajdujące się za Snowidzą w kierunku Pawłowic nazywali Pogańskim Wzgórzem, gdyż w pradawnych czasach Słowianie czcili na nim pogańskich bogów.Jest również legenda związana z nazwą wsi. Przed bitwą na Legnickim Polu syn Henryka Pobożnego bawił na polowaniu i nocował na miejscu obecnej wsi. W nocy miał sen proroczy, że Tatarzy przegrają bitwę, lecz książę zginie. Po powrocie z polowania opowiedział sen księżnej Jadwidze, która nakazała mu zachować go w tajemnicy. Ale po bitwie poleciła założyć na tym miejscu wieś nazwaną „Sno – widza”, czyli „we śnie widzę”.

W centrum wsi znajduje się pochodzący z II połowy siedemnastego wieku pałac zbudowany dla rodziny von Richthofenów. Powstał on na miejscu starszej budowli o czym świadczą pozostałości otaczającej pierwotny dwór czworobocznej fosy (fosę usunięto w latach 70. ubiegłego wieku). Pałac, wielokrotnie przebudowywany, zatracił swój dawny charakter, lecz znajduje się w dobrym stanie. Około połowy XVIII wieku przy rezydencji założono wówczas bardzo modny tarasowy ogród ozdobny, rozbudowany około 1800 roku. Kamienny mur otaczający prostokątny taras zaopatrzono w balustradę, dobudowano drugi, węższy taras, powstały także dwa tarasy po zachodniej stronie fosy i wzniesiono budynek oranżerii. Między kościołem a pałacową fosą znajdował się ogród warzywny i sad. Później w tym miejscu powstał park naturalistyczny: Pierwotnie na obszarze grodzonym murem znajdował się ogród gospodarczy oraz staw hodowlany, powiązany strumieniem z maleńkimi oczkami wodnymi (…) Na przełomie XIX i XX w. staw hodowlany został osuszony, a na jego miejscu powstał niewielki park naturalistyczny (…) Ogród utrzymany jest w dobrym stanie. Odrestaurowano kamienne mury oporowe, posadzono ozdobne krzewy, zwłaszcza w partii najwyższego tarasu ogrodowego. Z nasadzeń z XVIII w. w ogrodzie rosną platany, jesiony i klony, natomiast znaczną część dawnego parku naturalistycznego porasta stosunkowo młody samosiew olszowy.

Kościół filialny wymieniany był w dokumentach w 1318 roku. Obecny kościół p.w. Wniebowstąpienia Pana Jezusa, o cechach gotyckich, zbudowany został około 1400 roku i przebudowany w XVIII wieku, a następnie odrestaurowany w XIX w. jest budowlą jednonawową z ostrołukowym portalem od strony południowej, otoczoną starym murem obronnym. We wnętrzu znajduje się XVI-wieczny obraz, malowany na desce, przedstawiający Sąd Ostateczny, przypisywany Cranachowi, późnośredniowieczna chrzcielnica kamienna z XVI w. oraz trzy nagrobki z XVI i XVII wieku.

Obok cmentarza zachowała się wieża zniszczonego już po II wojnie światowej kościoła protestanckiego.

W roku 1848 wybudowano we wsi pierwszą w okolicy cukrownię, której ruiny górują dziś nad okolicą.